یکی از رایج‌ترین دعاوی حقوقی در حوزه املاک، دعوی خلع ید و رفع تصرف غیر قانونی است. این دعوی زمانی مطرح می‌شود که شخصی بدون اجازه و بدون داشتن هیچ‌گونه قرارداد یا سندی، ملکی را به طور غیرقانونی تصرف کرده باشد.
⚖️ خلع ید چیست؟
خلع ید به معنای درخواست قانونی برای رفع تصرف غیرمجاز از مال غیرمنقول مانند خانه، زمین، مغازه یا آپارتمان است. این دعوا از سوی مالک قانونی علیه فردی که ملک را تصرف کرده ولی هیچ‌گونه حق یا قراردادی ندارد، اقامه می‌شود.
🏘️ خلع ید برای ایرانیان خارج از کشور
بسیاری از ایرانیان مقیم خارج با این مشکل مواجه‌اند که سال‌ها از کشور دور بوده‌اند و پس از بازگشت یا از طریق اطرافیان متوجه می‌شوند ملکشان توسط اشخاصی به‌طور غیرقانونی اشغال شده است. در این موارد، باید ابتدا اظهارنامه رسمی ارسال کرده و در صورت بی‌پاسخ ماندن، دادخواست خلع ید ارائه دهند.
💰 اجرت‌المثل ایام تصرف
مالک می‌تواند همراه با دادخواست خلع ید، درخواست اجرت‌المثل ایام تصرف نیز مطرح کند؛ یعنی دادگاه متصرف را ملزم به پرداخت اجاره‌ای معادل مدت زمان استفاده غیرقانونی از ملک نماید.
⚰️ خلع ید و رفع تصرف در صورت فوت مالک
در صورت فوت مالک، وراث قانونی می‌توانند به نمایندگی از مالک اصلی، علیه متصرف دادخواست خلع ید و مطالبه اجرت‌المثل را مطرح کنند.
✅ تفاوت خلع ید و تصرف عدوانی
در نظام حقوقی ایران، وقتی ملکی به صورت غیرقانونی تصرف شود، بسته به شرایط، دو دعوای رایج مطرح می‌شود:
دعوای خلع ید و دعوای تصرف عدوانی.
اما تفاوت این دو چیست و چه زمانی باید هرکدام را مطرح کرد؟
سوالات متداول در زمینه خلع ید و تصرف عدوانی
- طرح همزمان خلع ید و تصرف عدوانی
- دادخواست خلع ید و تصرف عدوانی
- تفاوت خلع ید با تخلیه ید
- تفاوت خلع ید و تخلیه ید و تصرف عدوانی
- تفاوت تصرف عدوانی حقوقی و کیفری
- نمونه دادخواست خلع ید و رفع تصرف عدوانی حقوقی
- نمونه دادخواست خلع ید
- مجازات تصرف عدوانی چیست؟
⚖️ دعوای خلع ید چیست و چه زمانی مطرح می شود؟
دعوای خلع ید زمانی مطرح می‌شود که:
-
مالک دارای سند رسمی مالکیت باشد
-
ملک توسط شخص دیگری بدون قرارداد یا مجوز قانونی تصرف شده باشد
-
خواهان بخواهد ملک را از تصرف متصرف خارج کند
🔹 خلع ید یک دعوای حقوقی است که در دادگاه حقوقی مطرح می‌شود.
⚠️ تصرف عدوانی چیست؟
تصرف عدوانی زمانی است که:
-
شخصی بدون رضایت و به زور یا فریب، ملکی را که در تصرف شخص دیگری بوده، به تصرف خود درآورده باشد
-
خواهان الزاماً مالک نباشد ولی در گذشته متصرف بوده
-
دعوی برای برگرداندن تصرف سابق اقامه می‌شود
🔹 این دعوا می‌تواند حقوقی یا کیفری باشد.
🧾 شرایط خلع ید
برای موفقیت در دعوی خلع ید، وجود چهار شرط اصلی الزامی است:
-
✅ وجود سند رسمی مالکیت به نام خواهان
-
✅ تصرف فعلی خوانده بر ملک (شخص یا اشخاصی که ملک را در اختیار دارند)
-
✅ تصرف بدون مجوز قانونی (یعنی نه اجاره‌نامه، نه مبایعه‌نامه، نه هیچ قراردادی وجود نداشته باشد)
-
✅ غیرمنقول بودن مال (خلع ید فقط در خصوص اموال غیرمنقول مانند زمین و خانه قابل طرح است)
🛠 مراحل قانونی خلع ید
اگر با چنین مشکلی مواجه شده‌اید، گام‌های زیر را دنبال کنید:
-
ثبت‌نام در سامانه ثنا برای دریافت ابلاغیه‌ها
-
جمع‌آوری مدارک مالکیت مانند سند رسمی
-
ارسال اظهارنامه رسمی جهت اعلام تصرف غیرمجاز
-
درخواست تأمین دلیل در صورت نیاز (مثلاً گزارش کارشناس)
-
ثبت دادخواست خلع ید و اجرت‌المثل در دفاتر خدمات قضایی
-
شرکت در جلسات دادگاه و ارائه لوایح و دفاعیات
👨⚖️ وکیل برای خلع ید
دعوای خلع ید از دعاوی پیچیده ملکی محسوب می‌شود و نیازمند دانش تخصصی است. بنابراین اکیداً توصیه می‌شود که با وکیل متخصص در دعاوی املاک یا به عبارتی وکیل خلع ید مشورت کرده و مراحل را تحت نظارت ایشان طی کنید تا از رد دعوا یا اطاله دادرسی جلوگیری شود.
برای مشاوره با وکیل مجرب برای خلع ید ، با دفتر وکالت تهران تماس بگیرید.